بادگیرهای یزد

بادگيرهايي که به شکلي زيبا و هنرمندانه بر بام خانه هاي يزد جا خوش کرده اند و اگرچه در برخي ديگر از شهرهاي فلات مرکزي ايران مانند کرمان، بندرعباس و … نيز مي توان بادگيرهاي زيباي پشت بام ها را مشاهده کرد اما شهر يزد به عنوان يک شهرتاريخي و داراي بافت سنتي زيبا داراي بيشترين بادگير در ايران است..

بادگيرها برج‌هايي هستند که براي تهويه بر بام خانه‌ها ساخته مي‌شود. بادگير را همچنين بالاي آب انبارها و دهانهٔ معدن‌ها براي تهويه مي‌سازند..

در خانه‌ها هواي خنک از بادگير، که نوع ابتدايي تهويهٔ مطبوع به شمار مي‌رود، به اتاق‌هاي طبقهٔ همکف يا زيرزمين‌ها فرستاده مي‌شود. بادگير از عناصر و سمبل‌هاي معماري ايراني هستند ولي امروزه در بسياري از کشورهاي خاورميانه استفاده مي شوند..

بادگير معمولاً چهارگوش است و در ديوارهاي چهارگانهٔ آن چند سوراخ تعبيه شده‌است. درون بادگير با تيغه‌ها و جدارهايي که از خشت يا چوب و خشت ساخته شده‌است، به چند بخش تقسيم مي‌شود..

سيستم کاري بادگيرها به اين نحو است که هواي جاري بيرون از خانه را به داخل خود مي‌کشند و با تشت‌هاي آبي که درون آن‌ها تعبيه شده، هوا را خنک و سبک مي‌کنند و به داخل خانه هدايت مي‌کنند. بادگير اعظم بازار بزرگ کرمان، بادگير دولت آباد يزد، بادگير چپقي سيرجان و بادگيرهاي بندرعباس، لارستان، قشم و سيستان از ديدني‌ترين بادگيرهاي ايران هستند.

بادگير از مظاهر و سمبلهاي تمدن ايراني است اما دقيقا معلوم نيست اولين بادگير در کدام شهر ايران ساخته شده ولي سفرنامه نويسان قرون وسطي بيشتر از بادگيرهاي شهرهاي کويري و گرم و خشک مانند يزد و گناباد و طبس، کرمان، بم و زاهدان نام برده‌اند کاريز و بادگير و خانه‌هاي گنبدي بدون ترديد از نمادهاي تمدن ايراني است.

شهر تاريخي يزد به شهر بادگيرها معروف است و به تحقيق، نسبت به ساير شهرهاي مرکزي ايران داراي بيشترين تعداد بادگير است. در اين شهر، مرتفع‌ترين بادگير جهان يعني بادگير باغ دولت آباد به ارتفاع ۳۳ متر وجود دارد. بادگيرهاي شهر کرمان و کاشان ،زابل و بندر لافت در هرمزگان نيز از بادگيرهاي ديدني ايران محسوب مي‌شوند..

بادگيرها قدمتي به اندازه تاريخ دارند و از صد ها سال پيش هر زماني که خانه اي در فلات مرکزي ايران مانند يزد، کرمان، زاهدان، بندرعباس و … ساخته شده است به طور حتم بر پشت بام اين خانه ها نيز بادگير ساخته شده است.

بن مایه:

chtn.ir