تصویر:: زن نوازنده٬ ۲۶۰ پیش از میلاد٬ کاخ شاپور در بیشاپور
ساز چنگ٬ کهنترین ساز سیمی جهان٬ بیش از ششهزار سال پیش در ایران ساخته و نواخته میشد.
آثاری از خنیاگران در «ایلام» مربوط به ۴۷۰۰ سال پیش وجود دارد، از همین گاه، مُهر و نشانههایی در دست است که نشان میدهند، خنیاگران بسیاری در ایران میزیستند.در کنار چنگ٬ ساز عود و دف و زنگ و تنبور نیز در موسیقی باستانی و آیینی ایران بسیار کاربرد داشتند.
در عهد ساسانی رامشگران و خنیاگران در بارگاه شاهان ساسانی مقام بالایی داشتند که از نامآورترین این رامشگران و خنیاگران می توان از "باربد"٬ "سرکش" و "نگیسا" نام برد.
آیین "مزدک" که از آیینهای فراگیر در همان دوره بود با بنیان موسیقایی بوجود آمد.
درباره "باربد"٬ خنیاگر افسانهای ایران میگویند:
"خسروپرویز" اسبی تکتاز به نام «شبديز» داشت و علاقه ای بسيار به این اسب داشت و سوگند خورده بود هرکس خبر مرگش را بدهد، او را میکشد.
روزی که "شبديز" مرد، مير آخور از ترس خشم "خسروپرویز" هراسان شد و به "باربد" پناه برد.
"باربد" آواز و نوایی زیبا ساخت و در آن آواز با ايهام و کنایه داستان مرگ «شبدیز» را خواند و نواخت.
"شاه" فرياد برآورد که «مگر شبديز مرده؟ تورا خواهم کشت»
"باربد" در پاسخ گفت: «شاه خود چنين فرمايد»
"خسرو" که پاسخی برای این رندی نداشت، گفت: «بسيار خوب ، هم خود را نجات دادی و هم ديگری را »