رویدادی در ایران ساسانی

ترجمه بخشی از کتیبه شاهنشاه شاپور ساسانی بر دیواره کعبه زرتشت در نقش رستم

من مزدیسن،بغ(پسر) شاپور،شاهنشاه ایران و انیران که چهر(نژاد)از ایزدان،پور مزدیسن،بغ اردشیر شاهنشاه ایران که چهر از ایزدان پورِ پور(نوه)بغ بابک شاه]است[.خداوندگار ایران شهرم و]این[ شهرها(کشورها) را دارم:

پارس،پارت،خوزستان،میشان،آسورستان،اربایستان،آتورپاتکان.و......

هرمزد اردشیر نامی/نام را.و این همه شهر(کشور) و شهریار و والیان،همگی برای ما به باج و بندگی ایستادند.و هنگامی که نخست من بر شهر (کشور)ایستادم(=پادشاه شدم)،گردیانوسِ قیصر از همه شهر"روم"،"گُت" و "ژرمن" سپاه جمع کرد واز ]سوی[ آسورستان به سوی ایرانشهر و ما تاخت. و در مرز آسورستان جنگی در "مشیک"جنگ بزرگی بود(=درگرفت)گردیانوسِ
قیصر کشته شد،سپاه رومیان از بین رفت و رومیان "فیلیپوس" را قیصر کردند و فیلیپوسِ قیصر به نمسته(=التماس و شفاعت)به سوی ما آمد و برای خون بها پانصد هزار دینار داد(پرداخت)]و[ به باج ایستاد(=باج گذار شد)و ما از این رو مشیک را "پیروز شاپور"نام کردیم(=نهادیم).
بر روی هم سی و هفت شهرستان با ناحیه های اطراف آن.سومین بار،هنگامی که ما به حرّان و الرّها حمله کردیم و حرّان و الرّها را محاصره کردیم،والریانوس قیصر به پذیره ما آمد و با ]او[ بود از سرزمین ژرمانیا،از سرزمین ریشیا،از سرزمین نیرکوس،از سرزمین داکیا،از سرزمین پندانیا،از سرزمین میسیا،از سرزمین آستاریا،از سرزمین اسپانیا،از سرزمین افریقا،از سرزمین تراکیا،از سرزمین میان رودان،سپاهی هفتاد هزار]نفر[.و در آن سوی حرّان و الرّها حمله بزرگی بر والریانوس قیصر بود(=شد) و والریانوس قیصر را،خودم،با دست های خویش دستگیر کردم و سایر حاکمان،سناتوران،و فرماند]هانی[ که در سر(=رأس) آن سپاه بود،همه را دستگیر کردم و به پارس هدایت کردم(=آوردم)
وینار ساسانکان،مانزکِ شبستان(=خواجه)،ساسانِ دادور(=قاضی)،وردن ناش پتکان،وردک(=گُلک)ورازبد(=گُرازبان)هریک،یک بره،یک گریو و پنج هوفن نان،چهار پاس شراب.اکنون همان گونه که ما بر امور و کارهای ایزدان می کوشیم و ایزدان دستگردیم(=دستگرد ایزدان هستیم) و به یاری ایزدان این چند شهر(=سرزمین)را خواستیم و گرفتیم،نیکنامی و نیوی(دلیری)کردیم،آن کسی که پس از ما خواهد بود و فرهمند بُود او چنان که بر امور و کارهای ایزدان بکوشد

بی گمان تمدن سترگ ایران فقط به دوران هخامنشیان بسته(محدود)نمی شود.

بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در استان فارس است که در زمان ساسانیان ساخته شده است بیشاپور به سال۲۶۶ پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشیدبه تیسفون شهری بسازد. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می کرد.

 و اکنون تنها ویرانه هایی از آن برجای مانده است. بیشاپور با دویست هکتار گستردگی ، از شهرهای مهم آن زمان بوده است و اهمیت ارتباطی داشته است.نقشه این شهر چنان است که تمام خیابان های این شهر در میان شهر همدیگر را قطع می کنند.در کنار یکی از خیابان های این شهر دو ستون یادبود به بلندای9متر قرار دارد و روی آن سنگ نوشته ای به خط پهلوی اشکانی و ساسانی حک شده است از نوشتار این کتیبه چنین بر می آید که فرمانروای این شهر به افتخار ورود شاپور تندیس او را کنار ستون قرار داده بود.

 این شهر از کهن ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن بصورت نوشته شده(مکتوب) در سنگ نوشته ای موجود است. بیشاپور در شمال شهر کازرون قرار  دارد-بیشابور دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده است. در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بيشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و "به انديوشاپور" ضبط شده است. شهر بيشاپور مركز ايالت و كوره شاپورخوره بوده است . بیشاپور تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی بوده است و پس از آن ویران شده است. بیشاپور گنجینه ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا است.

شکل گیری بیشاپور

شهر بيشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

۱.ارگ سلطنتی شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهيتا، تالار شاپور، ايوان موزائيك، كاخ والرين.

۲.منطقه عامه نشين شامل خانه های مسكونی، گرمابه، كاروانسرا و بازار.

در4کیلومتری شهر بیشابور و در سینه کوهی که به همین نام خوانده می شود،غاری بزرگ وجود دارد که ورودی آن مجسمه بزرگی از شاپور اول به بلندای7متر قرار گرفته است که این مجسمه گویای شاهکار هنری دوره ی ساسانی است.این مجسمه با مارت ویژه ای از سنگ یک پارچه درون غار ساخته شده است.

بن مایه:

کتاب کهن دیار-نویسنده بهنام محمدپناه

www.ahnavad.com

www.iran-goftogoo.com