تصویر:: زن نوازنده٬‌ ۲۶۰ پیش از میلاد٬‌ کاخ شاپور در بیشاپور

ساز چنگ٬ کهن‌ترین ساز سیمی جهان٬ بیش از شش‌هزار سال پیش در ایران ساخته و نواخته می‌شد.

آثاری از خنیاگران در «ایلام» مربوط به ۴۷۰۰ سال پیش وجود دارد، از همین گاه، مُهر و نشانه‌هایی در دست است که نشان می‌دهند، خنیاگران بسیاری در ایران می‌زیستند.
در کنار چنگ٬ ساز عود و دف و زنگ و تنبور نیز در موسیقی باستانی و آیینی ایران بسیار کاربرد داشتند.
در عهد ساسانی رامشگران و خنیاگران در بارگاه شاهان ساسانی مقام بالایی داشتند که از نام‌آورترین این رامشگران و خنیاگران می توان از "باربد"٬ "سرکش" و "نگیسا" نام برد.
آیین "مزدک" که از آیین‌های فراگیر در همان دوره بود با بنیان موسیقایی بوجود آمد.
درباره "باربد"٬ خنیاگر افسانه‌ای ایران می‌گویند:
"خسروپرویز" اسبی تکتاز به نام «شبديز» داشت و علاقه ای بسيار به این اسب داشت و سوگند خورده بود هرکس خبر مرگش را بدهد، او را می‌کشد.
روزی که "شبديز" مرد، مير آخور از ترس خشم "خسروپرویز" هراسان شد و به "باربد" پناه برد.
"باربد" آواز و نوایی زیبا ساخت و در آن آواز با ايهام و کنایه داستان مرگ «شبدیز» را خواند و نواخت.
"شاه" فرياد برآورد که «مگر شبديز مرده؟ تورا خواهم کشت»
"باربد" در پاسخ گفت: «شاه خود چنين فرمايد»
"خسرو" که پاسخی برای این رندی نداشت، گفت: «بسيار خوب ، هم خود را نجات دادی و هم ديگری را »

بی گمان تمدن سترگ ایران فقط به دوران هخامنشیان بسته(محدود)نمی شود.

بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در استان فارس است که در زمان ساسانیان ساخته شده است بیشاپور به سال۲۶۶ پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشیدبه تیسفون شهری بسازد. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می کرد.

 و اکنون تنها ویرانه هایی از آن برجای مانده است. بیشاپور با دویست هکتار گستردگی ، از شهرهای مهم آن زمان بوده است و اهمیت ارتباطی داشته است.نقشه این شهر چنان است که تمام خیابان های این شهر در میان شهر همدیگر را قطع می کنند.در کنار یکی از خیابان های این شهر دو ستون یادبود به بلندای9متر قرار دارد و روی آن سنگ نوشته ای به خط پهلوی اشکانی و ساسانی حک شده است از نوشتار این کتیبه چنین بر می آید که فرمانروای این شهر به افتخار ورود شاپور تندیس او را کنار ستون قرار داده بود.

 این شهر از کهن ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن بصورت نوشته شده(مکتوب) در سنگ نوشته ای موجود است. بیشاپور در شمال شهر کازرون قرار  دارد-بیشابور دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده است. در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بيشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و "به انديوشاپور" ضبط شده است. شهر بيشاپور مركز ايالت و كوره شاپورخوره بوده است . بیشاپور تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی بوده است و پس از آن ویران شده است. بیشاپور گنجینه ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا است.

شکل گیری بیشاپور

شهر بيشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

۱.ارگ سلطنتی شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهيتا، تالار شاپور، ايوان موزائيك، كاخ والرين.

۲.منطقه عامه نشين شامل خانه های مسكونی، گرمابه، كاروانسرا و بازار.

در4کیلومتری شهر بیشابور و در سینه کوهی که به همین نام خوانده می شود،غاری بزرگ وجود دارد که ورودی آن مجسمه بزرگی از شاپور اول به بلندای7متر قرار گرفته است که این مجسمه گویای شاهکار هنری دوره ی ساسانی است.این مجسمه با مارت ویژه ای از سنگ یک پارچه درون غار ساخته شده است.

بن مایه:

کتاب کهن دیار-نویسنده بهنام محمدپناه

www.ahnavad.com

www.iran-goftogoo.com