بی گمان تمدن سترگ ایران فقط به دوران هخامنشیان بسته(محدود)نمی شود.
بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در استان فارس است که در زمان ساسانیان ساخته شده است بیشاپور به سال۲۶۶ پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشیدبه تیسفون شهری بسازد. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می کرد.
و اکنون تنها ویرانه هایی از آن برجای مانده است. بیشاپور با دویست هکتار گستردگی ، از شهرهای مهم آن زمان بوده است و اهمیت ارتباطی داشته است.نقشه این شهر چنان است که تمام خیابان های این شهر در میان شهر همدیگر را قطع می کنند.در کنار یکی از خیابان های این شهر دو ستون یادبود به بلندای9متر قرار دارد و روی آن سنگ نوشته ای به خط پهلوی اشکانی و ساسانی حک شده است از نوشتار این کتیبه چنین بر می آید که فرمانروای این شهر به افتخار ورود شاپور تندیس او را کنار ستون قرار داده بود.
این شهر از کهن ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن بصورت نوشته شده(مکتوب) در سنگ نوشته ای موجود است. بیشاپور در شمال شهر کازرون قرار دارد-بیشابور دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده است. در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بيشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و "به انديوشاپور" ضبط شده است. شهر بيشاپور مركز ايالت و كوره شاپورخوره بوده است . بیشاپور تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی بوده است و پس از آن ویران شده است. بیشاپور گنجینه ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا است.
شکل گیری بیشاپور
شهر بيشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
۱.ارگ سلطنتی شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهيتا، تالار شاپور، ايوان موزائيك، كاخ والرين.
۲.منطقه عامه نشين شامل خانه های مسكونی، گرمابه، كاروانسرا و بازار.
بیشاپور توسط کوه، رودخانه، دیواره های قلعه و خندق محافظت می شده است.
در4کیلومتری شهر بیشابور و در سینه کوهی که به همین نام خوانده می شود،غاری بزرگ وجود دارد که ورودی آن مجسمه بزرگی از شاپور اول به بلندای7متر قرار گرفته است که این مجسمه گویای شاهکار هنری دوره ی ساسانی است.این مجسمه با مارت ویژه ای از سنگ یک پارچه درون غار ساخته شده است.
کتاب کهن دیار-نویسنده بهنام محمدپناه