بادگيرهايي که به شکلي زيبا و هنرمندانه بر بام خانه هاي يزد جا خوش کرده اند و اگرچه در برخي ديگر از شهرهاي فلات مرکزي ايران مانند کرمان، بندرعباس و … نيز مي توان بادگيرهاي زيباي پشت بام ها را مشاهده کرد اما شهر يزد به عنوان يک شهرتاريخي و داراي بافت سنتي زيبا داراي بيشترين بادگير در ايران است..

بادگيرها برج‌هايي هستند که براي تهويه بر بام خانه‌ها ساخته مي‌شود. بادگير را همچنين بالاي آب انبارها و دهانهٔ معدن‌ها براي تهويه مي‌سازند..

در خانه‌ها هواي خنک از بادگير، که نوع ابتدايي تهويهٔ مطبوع به شمار مي‌رود، به اتاق‌هاي طبقهٔ همکف يا زيرزمين‌ها فرستاده مي‌شود. بادگير از عناصر و سمبل‌هاي معماري ايراني هستند ولي امروزه در بسياري از کشورهاي خاورميانه استفاده مي شوند..

بادگير معمولاً چهارگوش است و در ديوارهاي چهارگانهٔ آن چند سوراخ تعبيه شده‌است. درون بادگير با تيغه‌ها و جدارهايي که از خشت يا چوب و خشت ساخته شده‌است، به چند بخش تقسيم مي‌شود..

سيستم کاري بادگيرها به اين نحو است که هواي جاري بيرون از خانه را به داخل خود مي‌کشند و با تشت‌هاي آبي که درون آن‌ها تعبيه شده، هوا را خنک و سبک مي‌کنند و به داخل خانه هدايت مي‌کنند. بادگير اعظم بازار بزرگ کرمان، بادگير دولت آباد يزد، بادگير چپقي سيرجان و بادگيرهاي بندرعباس، لارستان، قشم و سيستان از ديدني‌ترين بادگيرهاي ايران هستند.

بادگير از مظاهر و سمبلهاي تمدن ايراني است اما دقيقا معلوم نيست اولين بادگير در کدام شهر ايران ساخته شده ولي سفرنامه نويسان قرون وسطي بيشتر از بادگيرهاي شهرهاي کويري و گرم و خشک مانند يزد و گناباد و طبس، کرمان، بم و زاهدان نام برده‌اند کاريز و بادگير و خانه‌هاي گنبدي بدون ترديد از نمادهاي تمدن ايراني است.

شهر تاريخي يزد به شهر بادگيرها معروف است و به تحقيق، نسبت به ساير شهرهاي مرکزي ايران داراي بيشترين تعداد بادگير است. در اين شهر، مرتفع‌ترين بادگير جهان يعني بادگير باغ دولت آباد به ارتفاع ۳۳ متر وجود دارد. بادگيرهاي شهر کرمان و کاشان ،زابل و بندر لافت در هرمزگان نيز از بادگيرهاي ديدني ايران محسوب مي‌شوند..

بادگيرها قدمتي به اندازه تاريخ دارند و از صد ها سال پيش هر زماني که خانه اي در فلات مرکزي ايران مانند يزد، کرمان، زاهدان، بندرعباس و … ساخته شده است به طور حتم بر پشت بام اين خانه ها نيز بادگير ساخته شده است.

بن مایه:

chtn.ir

 مسعود سلطانی‌فر البته خبر تهیه پرونده ثبت جهانی بادگیرهای ایرانی را در افتتاح یک مجتمع گردشگری در استان هرمزگان اعلام کرد. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با تأکید بر تهیه و تدوین پرونده ثبت جهانی فناوری بادگیرهای ایرانی گفت: سازمان میراث فرهنگی به‌طور جدی به‌دنبال تهیه این پرونده است. سلطانی فر افزود: بادگیرها از فناوری خارق العاده‌ای برخوردار هستند و به‌زودی پرونده‌ای به‌منظور ثبت جهانی فناوری بادگیرها از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تهیه و برای ثبت در فهرست جهانی به یونسکو ارسال می‌شود.

موضوع ثبت جهانی بادگیرهای ایرانی از این منظر اهمیت دارد که برخی کشورهای عربی به تقلید از بادگیرهای ایرانی، به ایجاد ساختمان‌های بادگیر دار در شهرهای خود اقدام کرده‌اند و در تلاش برای ثبت جهانی بادگیرهای ایران در فهرست جهانی یونسکو به نام خود هستند که این اقدام موجب اعتراض بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی کشور و متخصصان شد

آن زمان كه بيماري‌هاي واگيردار گريبان مردمان زيادي را در گوشه و كنار جهان مي‌گرفت، در ايران باستان، بر اساس شواهد موجود، هيچ بيماري واگيرداري شيوع نيافت.
در مطالعه ايران باستان، يكي از مواردي كه همواره براي پژوهندگان شگفتي آفرين بوده، سطح بالاي رعايت بهداشت در ميان ايرانيان باستان است كه ريشه در اعتقادات آنان داشته است. ايرانيان احترام ويژه‌اي براي آخشيج يا چهار عنصر (آب، باد، خاك و آتش) قائل بودند و معتقد بودند نبايد اين عناصر را آلوده كرد. به خصوص آب و آتش از چندان قداستي برخوردار بودند كه آلودن آنها جزو بزرگترين گناهان شمرده مي‌شد.
امروزه، با آگاهي از انتقال آلودگي‌ها و بيماري‌ها از طريق آب جاري اهميت پاكيزه نگهداشتن آب را بهتر درك مي‌كنيم.
هرودوت مي‌نويسد: «ايرانيان در ميان آب ادرار نمي‌كنند، در آب تف نمي‌اندازند، در آن دست نمي‌شويند و متحمل هم نمي‌شوند كه ديگري آن را به كثافاتي آلوده كند، احترامات بسياري براي آب منظور مي‌دارند.» (كتاب اول، بند 138).
«استرابون»، جغرافي‌دان يوناني، ‌نيز مي‌نويسد: «ايرانيان در آب جاري استحمام نمي‌كنند، در آن لاشه و مردار نمي‌اندازند، عموما آنچه ناپاك است در آن نمي‌ريزند

تصویر:: زن نوازنده٬‌ ۲۶۰ پیش از میلاد٬‌ کاخ شاپور در بیشاپور

ساز چنگ٬ کهن‌ترین ساز سیمی جهان٬ بیش از شش‌هزار سال پیش در ایران ساخته و نواخته می‌شد.

آثاری از خنیاگران در «ایلام» مربوط به ۴۷۰۰ سال پیش وجود دارد، از همین گاه، مُهر و نشانه‌هایی در دست است که نشان می‌دهند، خنیاگران بسیاری در ایران می‌زیستند.
در کنار چنگ٬ ساز عود و دف و زنگ و تنبور نیز در موسیقی باستانی و آیینی ایران بسیار کاربرد داشتند.
در عهد ساسانی رامشگران و خنیاگران در بارگاه شاهان ساسانی مقام بالایی داشتند که از نام‌آورترین این رامشگران و خنیاگران می توان از "باربد"٬ "سرکش" و "نگیسا" نام برد.
آیین "مزدک" که از آیین‌های فراگیر در همان دوره بود با بنیان موسیقایی بوجود آمد.
درباره "باربد"٬ خنیاگر افسانه‌ای ایران می‌گویند:
"خسروپرویز" اسبی تکتاز به نام «شبديز» داشت و علاقه ای بسيار به این اسب داشت و سوگند خورده بود هرکس خبر مرگش را بدهد، او را می‌کشد.
روزی که "شبديز" مرد، مير آخور از ترس خشم "خسروپرویز" هراسان شد و به "باربد" پناه برد.
"باربد" آواز و نوایی زیبا ساخت و در آن آواز با ايهام و کنایه داستان مرگ «شبدیز» را خواند و نواخت.
"شاه" فرياد برآورد که «مگر شبديز مرده؟ تورا خواهم کشت»
"باربد" در پاسخ گفت: «شاه خود چنين فرمايد»
"خسرو" که پاسخی برای این رندی نداشت، گفت: «بسيار خوب ، هم خود را نجات دادی و هم ديگری را »

نقش برجسته قوچ و قوش مربوط به دوره ساسانی

مهرداد دوم اشکانی

مهرداد دوم از شاهان بزرگ اشکانی بود.در زمان او ایران بر سک ها و مردمان صحراگرد که از طرف شمال فشار به ممالک ایران وارد می نمودند .فایق آمد و چنان شکستی به انها داد که دیگر تا مدتها متعرض ایران نشدند

مهرداد پس از نشستن بر تخت شاهی نخست بابل را از تازیان پس گرفت و سپس لشکر به ارمنستان کشید.

وی در سال ۱۱۳پیش ازمیلاد سراسر میان‌رودان را به دست آورد و آنگاه رو به شرق نهاد. پیش از رسیدن مهرداد به شاهی، حدود سال ۱۳۳پ.م در شرق، سکاها به مرزهای ایران و بلخ تاختند، دولت بلخ را نابود کردند و دولت‌های کوچک یونانی را تا نزدیک هندوستان از میان بردند. آنها به داخل ایران نیز تاخته و پارت و گرگان را لگدکوب اسبان خود کردند. گروهی از آنان به سیستان و افغانستان رفته و حکومتی سکایی پدید آوردند و از این پس سرزمین زرنگ سکستان(سیستان) نامیده شد. حتی اردوان دوم شاه ایران که پدر مهرداد دوم است نیز در نبردی با آنان کشته شد. مهرداد با نبردی سهمگین سکاها را چنان شکست داد که تاسالها متعرض ایران نشدند. او پارت و هرات را آزاد کرد و دولت سکایی سیستان را وابسته به دولت اشکانی کرد. وی همچنین مرو و بخش‌هایی از فرارود را نیز تصرف کرد.

پس از پیروزی‌هایی که ذکر آن رفت مهرداد فرصت یافت تا به امور داخلی کشور بپردازد. او نخستین کس از خاندان اشکانی است که خود را شاهنشاه خواند و ادعا کرد که خاندان اشکانی از نسل اردشیر دوم هخامنشی است. این کار او اقدامی آگاهانه بود که اشکانیان را ادامه دهنده هویت ایرانی نشان دهد و همینطور این کار حکومت اشکانیان را در پرتو ارتباط یافتن با هخامنشیان بر حق جلوه داد. مهرداد دوم بسیار پای‌بندی به فرهنگ، آداب و سنن ایرانی بود. وی با تلاشی خستگی ناپذیر بر آن شد تا فرهنگ ایرانی را از مظاهر فرهنگ یونانی پاک کند. در عرصه بازرگانی و سر و سامان دادن به اقتصاد کشور مهرداد اقدامات بسیاری کرد و در روزگار او بود که را بازرگانی ایران به چین که در تاریخ به "راه ابریشم" معروف است گشوده شد. از این پس مبادلات کالا میان چین، هند، عربستان و برخی سرزمین‌های دیگر موجب شکوفایی اقتصاد کشور گردید.

مهرداد در حدود سال های 77 قبل از میلاد فوت کرد و بعد از مدتی برادر فرهاد دوم سلطنت را به دست گرفت